Kolekcja Titanica NR 98

Kobra83

Spis Treści: Rysunki i komiksy na temat "Titanica". Katastrofa "Titanica" inspiracją dla nowych opowieści.

Rysunki i komiksy na temat "Titanica"
Tragedia „Titanica” przez wiele tygodni była na pierwszych stronach gazet, rozbudzając wenę twórczą ilustratorów i autorów rysunków satyrycznych, a tym samym, stając się jednym z najbardziej reprezentatywnych tematów rodzącej się sztuki komiksu. Początkowo komiksy (za ich narodziny tradycyjnie przyjmuje się datę 17 lutego 1895 roku, kiedy to w nowojorskim dzienniku „The World” opublikowano pierwszy rysunek „The Yellow Kid” Richarda Feltona Outcaulta) miały niewiele wspólnego z tym, co określamy tym mianem dzisiaj. Były to przede wszystkim rysunki z komentarzami dotyczącymi wydarzeń dnia, przypominające bardziej satyryczne rysunki i karykatury, które dzisiaj także pojawiają się na pierwszych stronach gazet.
Spośród rysowników szczególnie zainteresowanych tragedią „Titanica” wyróżnił się John T. McCutcheon. Jego rysunki, z których wiele można dziś znaleźć w Internecie, wciąż uderzają swoją siłą wyrazu. Doskonale ukazują one dwa dominujące podejścia do tragedii słynnego transatlantyku. W jednym dominowało rozgoryczenie z powodu ogromnej liczby ofiar i utraty statku (nie bez odniesień do społecznej pozycji ofiar, które w przeważającej mierze były pasażerami trzeciej klasy). W drugim podejściu akcent padał - często nawet w sposób makabryczny - na fatalne błędy kapitana i armatora. Nazwa statku przeciwstawiana tu była prawdziwym tytanom oceanu - górom lodowym. Na ilustracji McCutcheona opublikowanej w „Los Angeles Daily limes” wkrótce po katastrofie góra lodowa chwyta statek i wymierza mu cios pięścią. Oceniając ten rysunek, należy wziąć pod uwagę, że „litanie” zatonął w epoce niesłychanie optymistycznego stosunku do zdobyczy naukowo- technicznych, z dumą pokazywanych na światowych wystawach. Była to epoka wiary

Okładka "Domenica del Corriere" poświęcona "Titanikowi". Jej autorem podobnie jak wielu innych, jest Achille Beltrame, słynny ilustrator z początku XX wieku. Wystarczyłoby kilka kresek, żeby przekształcić ten rysunek w komiks z prawdziwego zdarzenia.
[link widoczny dla zalogowanych]

w ekspansję przemysłu i elektryfikację. Tę ostatnią uznawano za nową siłę nowoczesnych państw. „Titanic” był nie tylko owocem, ale i symbolem tego rozwoju technologii. „Największy statek wszech czasów” miał niemały wpływ na kulturę początku XX stulecia, a jego „niezatapialność” wyrażała dumę z kolejnego zwycięstwa nad siłami natury. Cięty język karykaturzystów i twórców komiksów i tym razem okazał się bardzo ostrym narzędziem krytyki. Obnażył on wszelkie słabości wspaniałego statku, pokonanego przez naturę, która ostatecznie wykazała swoją wyższość. Prawdziwym tytanem okazał się nie supernowoczesny transatlantyk, tylko góra lodowa, podkreślał podpis pod rysunkiem. Istotę sarkastycznego podejścia do tragedii „Titanica” doskonale wyraża rysunek, podpisany „The Omnipresent Reaper”, przedstawiający Śmierć, która kosą godzi w burtę „Titanica”.
Z drugiej strony wobec tak ogromnej straty nie można było pozostać obojętnym na los ofiar. Rysunek zatytułowany „The Men They Left Behind” został właśnie poświęcony ostatniemu pożegnaniu z pasażerami i członkami załogi, którzy zatonęli wskutek braku wystarczającej liczby szalup lub poświęcili swoje życie dla innych pasażerów. Z tematem tym wiążą się inne rysunki surowo potępiające tych, którzy zlekceważyli ryzyko i zgodzili się na zmniejszenie liczby szalup ratunkowych. Jednym z nich jest rysunek pt. „The Steamship Owner Gambled With Death”, na którym przedstawiony jest armator grający w karty z samą śmiercią. Inny rysunek z tej serii to „A Grim Teacher”, na którym Śmierć w postaci profesora pokazuje na tablicy środki bezpieczeństwa, o których ludzie myślą dopiero po tym, gdy zbierze ona swoje żniwo, czyli po różnego rodzaju tragicznych katastrofach (katastrofach kolejowych, zatonięciach statków itp.).

Okładka jednego z numerów komiksu na temat "Titanica" Attillio Micheluzziego. W opowieści tej na tle prawdziwych wydarzeń rozgrywających się na pokładzie wspaniałego transatlantyku ukazane są losy wymyślonych postaci, romanse, walka klasowa, nędza, bogactwo i polityka. Jego komiksy opierają się na klasycznej literaturze dotyczącej katastrofy "Titanica" (artykuły, książki, wspomnienia, filmy) i często nawiązują do obrazów z epoki szczególnie w zakresie rekonstrukcji wystroju wnętrz.
[link widoczny dla zalogowanych]

Katastrofa „Titanica” inspiracją dla nowych opowieści
Poczynając od tych rysunków, historia „Titanica” wielokrotnie była przedstawiana w formie komiksów, opowiadających zarówno o zatonięciu statku i tajemnicach z nią związanych, jak i wykorzystujących historię statku jako tło dla całkowicie wyobrażonych opowieści. Jedną z najbardziej udanych, zarówno pod względem rysunku, jak i fabuły, studium i narracji, jest „Titanic” Attilio Micheluzzie- go. W komiksie, narysowanym w 1988 roku i opublikowanym pośmiertnie w 1998 roku przez wydawnictwo Lizard, na tle katastrofy „Titanica” rozgrywa się szereg historii, powiązanych czerwoną nicią anarchizmu, charakteryzującego poglądy tego autora. Ideologiczna konotacja nie spowalnia jednak rytmu opowieści, ani nie odbiera jej oryginalności. Daje się wyczuć jedynie czasami, w takich stwierdzeniach jak np. na zakończenie opowieści: „Kiedy zegar wybija ostatnie dwanaście uderzeń, dla wszystkich nastaje północ ...”, „Zbyt wiele bogactwa, zbyt wiele dumy, zbyt wiele nędzy. Czasami bomby nie są potrzebne. Natura sama przywraca równowagę, posługując się w tym celu np. górą lodową. Co by na to nie powiedział Raphael Mora, alias Dorad Martines, alias „wielki mściciel”, alias... i trochę także ja sam”. Jednak jeszcze bardziej, niż w nawiązującym do rzeczywistych wydarzeń na „Titanicu” Micheluzziego, historia zatonięcia transatlantyku przeniesiona zostaje w sferę wyobraźni w innych komiksach, także współczesnych, których autorzy poruszają się na pograniczu rzeczywistości i snu.
Mamy tu na myśli przede wszystkim dwóch włoskich autorów: Alfredo Castelliego i Tziano Scalvi, autorów serii „Martin Mystère” i „Dylan Dog”, wydanych przez Sergio Bonelli Editore. Martin Mystère jest archeologiem interesującym się w szczególności tajemnicami i niemożliwymi znaleziskami, człowiekiem wykształconym i jak sam stwierdza żartem, niesłychanie gadatliwym. Mieszka z neandertalczykiem o imieniu Java, który towarzyszy mu i w razie potrzeby broni w czasie wypraw oraz z narzeczoną Dianą. Niezwykłą zdolność Martina Mystère do wpadania na ślad tajemnic i niezwykłych wydarzeń Castelli uzasadnia tym, że wszelkie tajemnice tworzą sieci, której węzły przyciągają niektórych ludzi. Ludzie ci są niejako katalizatorami tego rodzaju wydarzeń i Martin jest jednym z nich. Opierając się na tym pomyśle, Castelli stworzył cały szereg niezwykłych historii. Numery 178 i 179 serii, zatytułowane „Zatopiony Olbrzym” i „Zatopcie «Titanica»”, w pełni odzwierciedlają jego filozofię. Punktem wyjścia dla opowiedzianych w nich historii są uroczystości związane z próbą wyłowienia wraku „Titanica”. Atrakcją obchodów ma być przedstawienie wiernej w najdrobniejszych szczegółach rekonstrukcji statku. Autor powiązał motyw prób wyłowienia wielkiego transatlantyku z mityczną puszką Pandory. Mogłoby się wydawać, że przy tego rodzaju przesłance niemożliwe będzie utrzymanie choćby minimum spójności narracyjnej, lecz dzięki niemal maniakalnej wręcz precyzji Castelliego, a także bogactwu szczegółów i charakterystycznej dla tego autora umiejętności splatania fantazji z prawdą, powstała wartko płynąca, przyjemna w lekturze opowieść.

Martin Mystere, bohater serii komiksów Alfredo Castelliego, rozwiązuje zagadkę niebezpiecznego ładunku ukrytego w dziobie "Titanica". Opowieść zainspirowana jest licznymi projektami dotyczącymi wyciągnięcia z dna morskiego wraku słynnego transatlantyku. Jej głównym bohaterem jest jeden z rozbitków. Z tego powodu zarówno autor, jak i rysownik, przywiązywali wielką wagę do historycznych nawiązań i szczegółów. W komiksie jest więc mowa o "Olympicu", o ostrzeżeniach przed górami lodowymi odebranych przez radiooperatorów "Titanica" i o tym, że jako pierwszy górę lodową zauważył Fred Fleet. Poza tym niektóre rysunki są zainspirowane fotografiami z epoki.
[link widoczny dla zalogowanych]

Dziewiczy rejs „Titanica” miał być - w opowieści Castelliego - okazją do przewiezienia w tajemnicy na drugi brzeg oceanu apokaliptycznej broni (relikwii odziedziczonej po starożytnej cywilizacji, zawierającej przerażającą broń bakteriologiczną, czyli właśnie słynnej puszki Pandory), która ostatecznie znika na zawsze w odmętach oceanu.
Fabuły komiksów Scalviego o Dylanie Dogu są bardziej złożone. Bohater tej komiksowej serii trudni się niezwykłą profesją - jest „detektywem koszmarów”, ekspertem od zjawisk paranormalnych i nadprzyrodzonych. Poza tym gra - kiepsko, lecz z zamiłowaniem - na klarnecie. Mieszka w Londynie, na Craven Road 7.
Jego przeszłość otacza mgła tajemnicy, choć z pojawiających się czasem retrospekcji wiadomo, że Dylan Dog był kiedyś policjantem w Scotland Yardzie. Mieszka ze swoim asystentem Groucho, sobowtórem Groucho Marxa i ma ogromne powodzenie u kobiet. Mimo tych realistycznych elementów (i nieustannych dowcipnych uwag Groucha) opowieści rozgrywają się w mrocznej, onirycznej atmosferze. Realia, w jakich porusza się bohater, nawiązują czasem do zaczarowanych światów angielskiej tradycji fantasy. Scalvi pozostaje pod ogromnym urokiem historii „Titanica”. Choć nie poświęcił rejsowi i zatonięciu statku odrębnej historii, w bardzo wielu swoich komiksach nawiązywał do nich. Przykładem może być odcinek zatytułowany „Inferni” („Piekło”) (nr 46), gdzie „Titanic” pojawia się na krótko obok piekielnego promu (zupełnie jakby miał go wspierać), czy też „Abyss”, gdzie przedmioty wyłowione z wraku stają się źródłem przekleństwa i niezwykłych zjawisk. Sytuacja powraca do normy dopiero wtedy, kiedy zostają zwrócone otchłani.

Jedna z niezwykłych przygód Dylana Doga nosi tytuł "Titanic". Akcja tej opowieści toczy się na małym stateczku noszącym nazwę "Titanic" niemającym nic wspólnego ze słynnym transatlantykiem. Znacznie konkretniejsze i wyraźniejsze nawiązania do "Titanica" pojawiają się w komiksie "Abyss". Jego autorzy nawiązują do oficjalnej ikonografii "Titanica", poczynając od rysunków z epoki dziewiczego rejsu, aż po ekspedycję Ballarda i wyprawy rzekomo badawcze, a w rzeczywistości mające na celu wyłowienie z wraku różnych przedmiotów. Wiele z nich zresztą zostało w opowieści wiernie odtworzone.
[link widoczny dla zalogowanych]

Ten oniryczny wymiar wielkiego statku w wyobraźni Scalviego widoczny jest szczególnie w numerze 90 zatytułowanym „Titanic”. Jedynym, co pozostało ze statku, jest tutaj nazwa. Nosi ją niewielki stateczek, na pokładzie którego rozgrywa się szereg przerażających wydarzeń. Nie powinno dziwić, że komiksy nawiązujące do historii „'Titanica” powstawały przede wszystkim we Włoszech. „Szkoła” Bonelliego była bowiem czymś wyjątkowym w historii komiksów. Zrodziły się w niej dzieła na bardzo wysokim poziomie, które miały wpływ także na inne formy komunikacji. Sergio Leone, który swoim filmem „Za garść dolarów” zapoczątkował przełom w dziedzinie westernu (i nie tylko), wielokrotnie podkreślał, jak ogromny wpływ na jego koncepcje miał Tex Wilier. Do historii „Titanica” nawiązywała także satyra na film Jamesa Camerona, z Leonardo di Caprio w roli głównej. Warto poszukać w Internecie smakowitych żartów poświęconych temu właśnie filmowi.
Nie wiadomo, ile razy jeszcze historia ,Titanica” zainspiruje twórców komiksów, ale jedno jest pewne: wspaniały transatlantyk, ze swym ładunkiem marzeń i tajemnic, głęboko zakorzenił się w ludzkiej fantazji.

Plakat długometrażowego (b5 min.) filmu rysunkowego "Legenda Titanica" pokazanego w kinach w 2000 roku. W odróżnieniu od historii opowiedzianej przez Jamesa Camerona, opowieść Kima Juna Oka, wyprodukowana przez Włocha Orlando Corradiego, kończy się pomyślnie dla głównych bohaterów. Happy end stanowił ustępstwo całkowicie zrozumiałe, zważywszy, że film adresowany był przede wszystkim do młodych widzów.
[link widoczny dla zalogowanych]

W następnym numerze między innymi: Książki na temat "Titanica" po ekspedycji Ballarda. "Titanic" w internecie.

Źródło: "Titanic" zbuduj sam. Kolekcja Hachette.

wranth

[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]

wranth

[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]

wranth

[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]

wranth

[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]